Hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực đối ngoại liên quan đến tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương 02 cấp

Ngày 01/7/2025, cả nước chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp với số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm từ 63 xuống còn 34 và hơn 10.000 đơn vị hành chính cấp xã giảm còn khoảng 3.321. Đây là dấu mốc lịch sử quan trọng trong tiến trình cải cách nền hành chính nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương.

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh sưu tầm

Kỳ họp Quốc hội bất thường lần thứ 9 ngày 19/02/2025 đã thông qua Nghị quyết số 190/2025/QH15 quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, bao gồm các nội dung: nguyên tắc xử lý; việc thay đổi tên gọi của cơ quan, tổ chức, đơn vị, chức danh có thẩm quyền; việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, chức danh có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế và việc xử lý một số vấn đề khác khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Trong lĩnh vực đối ngoại, Chính phủ và Bộ Ngoại giao đã ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) để đảm bảo tính đồng bộ, quy định rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm của từng cấp chính quyền, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng trong quá trình tổ chức thực hiện.

1. Ngày 12/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 134/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đối ngoại.(Xem tại đây)

2. Ngày 30/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 177/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung các Nghị định trong lĩnh vực thỏa thuận quốc tế; xử lý một số vấn đề liên quan đến việc tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và sắp xếp tổ chức bộ máy trong lĩnh vực thỏa thuận quốc tế.(Xem tại đây)

Nghị định quy định cụ thể cách xử lý đối với các thỏa thuận quốc tế đã ký kết bị tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước hoặc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, gồm: Các thỏa thuận quốc tế nhân danh Ủy ban nhân dân cấp huyện đã ký kết trước ngày 01 tháng 7 năm 2025; thỏa thuận quốc tế nhân danh cơ quan cấp Cục; thỏa thuận quốc tế nhân danh cơ quan nhà nước cấp tỉnh; thỏa thuận quốc tế nhân danh cơ quan cấp Sở; thỏa thuận quốc tế nhân danh UBND cấp xã biên giới; thỏa thuận quốc tế nhân danh nhiều cơ quan, tổ chức.

3. Ngày 30/6/2025, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao ban hành Thông tư 09/2025/TT-BNG hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn về công tác đối ngoại của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. (Xem tại đây)

Trong đó, bên cạnh nội dung chính quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Ngoại vụ, Thông tư còn quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn về đối ngoại của Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong trường hợp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh không thành lập Sở Ngoại vụ; và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn về đối ngoại của Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã. Theo đó Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã có chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý nhà nước về công tác đối ngoại địa phương, trong đó bao gồm công tác biên giới, lãnh thổ quốc gia (đối với đơn vị hành chính cấp xã có đường biên giới trên đất liền, trên biển và hải đảo)./.

Mai Thu