UNESCO chính thức công bố Công viên địa chất Lạng Sơn là Công viên Địa chất toàn cầu

Ngày 17/4/2025 tại phiên họp lần thứ 221 tại thành phố Paris, Pháp Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố danh sách 16 công viên địa chất toàn cầu mới, trong đó có Công viên địa chất toàn cầu (CVĐC ) UNESCO Lạng Sơn.

Trũng Na Dương nằm trong vùng CVĐC Lạng Sơn mở ra cánh cửa nhìn về cuộc sống ở khu vực Đông Nam Á cách đây khoảng 40 đến 20 triệu năm.

Ảnh: Bùi Thuận

Trước đó, ngày 08/9/2024, trong khuôn khổ Hội nghị Quốc tế lần thứ 8 Mạng lưới CVĐC khu vực Châu Á - Thái Bình Dương được tổ chức tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, Hội đồng CVĐC toàn cầu UNESCO đã tiến hành họp, đánh giá và biểu quyết công nhận CVĐC Lạng Sơn là CVĐC toàn cầuUNESCO với 100% phiếu đồng ý.

Công bố này đã nâng tổng số công viên địa chất toàn cầu trong Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu của UNESCOlên 229 công viên tại 50 quốc gia. 16 công viên địa chất mới được công nhận nằm ở 11 quốc gia gồm: Trung Quốc (Kanbula và Yunyang), Bắc Triều Tiên (Núi Paektu), Ecuador (Napo Sumaco và Tungurahua), Indonesia (Kebumen và Meratus), Ý (Mur), Na Uy (Bờ biển Fjord), Hàn Quốc (Đan Dương và Kyungbuk), Ả Rập Saudi (Salma và Bắc Riyadh), Tây Ban Nha (Costa Quebrada), Vương quốc Anh (Arran) và Việt Nam (Lạng Sơn). Công viên địa chất Lạng Sơn trở thành Công viên địa chất toàn cầu thứ 4 ở Việt Nam sau Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, Công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng và Công viên địa chất Đắk Nông

Dãy núi đá vôi Bắc Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Nằm giữa những đỉnh núi đá vôi ở miền bắc Việt Nam, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có tổng diện tích khoảng 4.842,58 km2, dân số khoảng 627.500 người (khoảng 78% dân số toàn tỉnh) được xuất hiện trên Trang thông tin của UNESCO giới thiệu về 16 công viên địa chất mới được công nhận, với nội dung giới thiệu như sau: “Nằm giữa những dãy núi đá vôi hùng vĩ của vùng Đông Bắc Việt Nam, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn kể lại câu chuyện kỳ diệu về những lần biển đổi dời, núi lửa phun trào và sự vận động không ngừng của các hệ sinh thái.Nơi đây như một kho tư liệu tự nhiên, lưu giữ dấu tích của quá trình tiến hóa sự sống suốt hàng triệu năm. Những lớp đá cổ xưa nhất của công viên địa chất vẫn còn in đậm dấu vết của đáy biển nguyên thủy, từng là nơi sinh sống của bọ ba thuỳ — lớp động vật chân đốt và lớp bút đá, loài động vật biển đầu tiên sống theo bầy đàn. Nước biển rút để lại những lớp đá phiến, đá sa thạch và đá vôi, đồng thời mở ra những cảnh quan núi lửa độc đáo. Một trong những điểm nhấn địa chất đặc biệt nhất của công viên là trũng Na Dương — vùng trũng tự nhiên cho phép con người ngày nay có thể hình dung lại môi trường sống ở khu vực Đông Nam Á cách đây khoảng 40 đến 20 triệu năm. Những hóa thạch tìm thấy tại đây tiết lộ một hệ sinh thái rừng nhiệt đới tươi tốt, phong phú các loài thực vật và động vật, đồng thời cung cấp những manh mối quan trọng về hành trình di cư của loài thú giữa các Châu lục.Địa chất đặc trưng của khu vực không chỉ tạo nên những cảnh quan ngoạn mục mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến nền nông nghiệp địa phương, với lớp đất giàu khoáng chất nuôi dưỡng nhiều loại cây trồng đặc sản như na và hồi. Khối núi đá vôi Bắc Sơn — một dãy núi ấn tượng hình thành từ các trầm tích đáy biển cổ đại — còn lưu giữ dấu tích của những cư dân đầu tiên của Việt Nam, thông qua các công cụ đá, đồ gốm và di chỉ mộ táng, hé lộ phần nào cuộc sống của con người thời tiền sử.

Thung lũng Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn nằm giữa những dãy núi đá vôi hùng vĩ bao quanh như một bức tranh thuỷ mặc. Ảnh: Chu Minh

.

Thảo Nguyên Đồng Lâm, huyện Hữu Lũng mùa nước nổi, được ví như “Vịnh Hạ Long trên cạn của Lạng Sơn”. Ảnh: Chu Minh

Công viên địa chất Lạng Sơn cũng là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số như Kinh, Nùng, Tày, Dao, mỗi dân tộc đều lưu giữ những ngôn ngữ, nghề thủ công và phong tục truyền thống riêng biệt. Trung tâm đời sống tâm linh của vùng đất này là tín ngưỡng thờ Mẫu — Đạo Mẫu — một nét văn hóa đặc sắc kết hợp âm nhạc, vũ điệu và nghệ thuật kể chuyện, nhằm tôn vinh các vị thần cai quản trời, đất, núi rừng và sông nước. Nét đẹp văn hóa ấy vẫn được gìn giữ qua các Lễ hội rực rỡ, những bộ trang phục truyền thống tinh xảo, cùng các loại hình nghệ thuật dân gian như hát Then — thứ âm nhạc được ví như thanh âm của thần tiên — và đàn tính.Tín ngưỡng thờ Mẫu và hát Then đều đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Trải qua biết bao thế hệ, những giá trị văn hóa này vẫn luôn là cội nguồn gắn bó, bồi đắp bản sắc cho cộng đồng cư dân nơi đây.”

Hố sụt Thẩm Lũn, xã Mông Ân, huyện Bình Gia, nằm trên tuyến Công viên địa chất Lạng Sơn số 02, với nhiều tiềm năng phát triển du lịch mạo hiểm. Ảnh sưu tầm

Việc UNESCO công nhận Công viên địa chất Lạng Sơn là Công viên địa chất toàn cầu là một dấu mốc quan trọng, mang lại nhiều lợi ích to lớn cho tỉnh Lạng Sơn trên các lĩnh vực bảo tồn di sản, phát triển du lịch và kinh tế - xã hội. Danh hiệu này giúp Lạng Sơn khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch quốc tế, thu hút sự chú ý của du khách và các nhà đầu tư; thúc đẩy công tác bảo tồn các giá trị địa chất, đa dạng sinh học, văn hóa và lịch sử độc đáo của Lạng Sơn, tạo điều kiện để phát huy các giá trị này một cách bền vững. Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu mở ra cơ hội phát triển các loại hình du lịch mới, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch khám phá, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân địa phương; tạo cơ hội tham gia vào mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu của UNESCO, chia sẻ kinh nghiệm, hợp tác nghiên cứu và phát triển với các công viên khác trên thế giới. Du lịch phát triển sẽ kéo theo sự phát triển của các ngành kinh tế khác, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cộng đồng địa phương./.